Sprawy o rozwód lub separację rozpatruje sąd okręgowy w składzie jednego sędziego zawodowego i dwóch ławników. Posiedzenia odbywają się z reguły przy drzwiach zamkniętych.

Podstawowym warunkiem uzyskania rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżonków. Trwały, czyli nie ma nadziei, że małżonkowie będą chcieli znowu żyć razem i zupełny, czyli nic już małżonków nie łączy np. mieszkają już dłuższy czas z nowymi partnerami. Przyczyny rozpadu małżeństwa dzieli się na zawinione (np. zdrada, agresja fizyczna, nadużywanie alkoholu) oraz niezawinione przyczyny (np. choroba psychiczna czy inna długotrwała choroba uniemożliwiająca wykonywanie obowiązków małżeńskich, niezgodność charakterów).

Sąd z urzędu wyjaśnienia jakie okoliczności doprowadziły do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. W tym celu przesłuchuje małżonków i powołanych przez nich świadków. Sąd ma obowiązek przesłuchania obu stron, Jeśli jednak okaże się to niemożliwe, bo np. pozwany mąż wyjechał zagranicę czy z innych powodów nie stawia się, sąd może ograniczyć się do przesłuchania obecnego małżonka.

Nawet jeśli sąd ustali, że nastąpił całkowity rozkład pożycia, nie oznacza to, że wyda wyrok rozwodowy. Sąd nie zgodzi się na rozwód jeśli istnieją szanse na odbudowanie związku. Przede wszystkim sąd bierze pod uwagę okres trwania rozkładu, gdyż zakłada, że im dłużej trwa małżeństwo, tym większe jest prawdopodobieństwo, że niezgoda między małżonkami jest tylko czasowa. Wyrok rozwodowy także nie zapadnie, gdy wskutek rozstania małżonków miałoby ucierpieć dobro ich małoletnich dzieci lub gdy z innych powodów byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Jeżeli małżonkowie mają małoletnie dzieci, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad nimi oraz o obowiązku alimentacyjnym osobno na każde dziecko. Sprawy związane z dziećmi są najważniejsze dla sądu i im też poświęca najwięcej czasu. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku rozwodowym dokonać podziału majątku wspólnego, pod warunkiem że nie spowoduje to nadmiernego przedłużenia postępowania.

Opłata sądowa od pozwu o rozwód czy separację wynosi 600 zł.

adw. Dariusz Jasiński